Axolotl Bakımı (Dev Rehber – 2024)

Axolotl, su semenderi olarak bilinen aynı zamanda Meksika yürüyen balığı olarak da adlandırılan sevimli bir türdür. Meksika’da Xochimilco ve Chalco göllerinde yaşar. Tamamen su içerisinde yaşayan bir semender türüdür. Diğer semender türlerinin aksine karada yaşamak için metamorfoza uğramaz. Tüm yaşamı boyunca neoteni adı verilen bir olguyla tüylü solungaçlarını ve diğer larva özelliklerini korur.

İlgi çekici ve sevimli görünümünün yanı sıra uzuv ve organ yenilemesiyle bilinir. Kalpleri ve beyinlerinin bir kışını yenileyebilirler. Bunun dışında kuyruk ve solungaçlarını yenilemesi bilinen en önemli özelliklerinden birisidir.

Axolotl ortalama 10 yıl yaşam ömrüne sahip bir canlıdır. Fakat bazı Axolotl’ların 15 yıl ve daha uzun süre yaşadığına dair raporlar da bulunmaktadır. Bu süre tamamen Axolotl bakımı için şartlara bağlıdır. Yetişkin Axolotllar 23-30 santimetreye kadar büyür.

Axolotl Yaşam Evreleri

Axolotl’ların 4 yaşam evresi bulunur.

1. Evre: Yumurta

Axolotl’lar bir dişinin yüzlerce küçük jelatinimsi yumurta bırakmasıyla yaşam döngüsü başlar. İki hafta boyunca yumurta olarak kaldıktan sonra yumurtalar küçük Axolotl lavralarına dönüşür.

2. Evre: Erken Gelişim

Bu iki hafta boyunca embriyolar yumurtadan çıkmadan önce bir kuyruk, solungaçlar ve gözler geliştirir.

3. Evre: Yavru

Yavrular doğduğunda sadece canlı yem yerler. Günde birkaç defa yem verilmesi gerekir. Yavrular düzenli beslendiğinde ayda 2,53-5,08 santimetre büyüyebilir. Büyüme hızları ilk 6 ayda çok hızlıdır. 6 aydan sonra büyüme hızları yavaşlar.

4. Evre: Yetişkin

Yaklaşık 12-18 aylık olduğunda Axolotl’ın büyümesi tamamen duraksar. Bir yetişkin Axolotl ortalama 23-30 santimetre arasında büyüyebilir. Tamamen yetişkin olan Axololt’ların metabolizması çok yavaştır. Bu nedenle 2-3 günde 1 defa beslenmelidir.

Mini ve Cüce Axolotl’lar

Ortalama boyuta (23-30 santimetre, yetişkin) ulaşamayan Axolotl’lara “minis” (mini) adı verilir. Minisler tamamen büyüdüklerinde boyutları 15 santimetreye büyür. Normal bir Axolotl’a göre küçük boyutlu olurlar. Küçük boyutlu olmasına rağmen vücutları tamamen orantılıdır. Yeterli büyüyememe ve bodur kalma durumuna yetersiz beslenme ve kötü yaşam koşulları neden olabilir. Bu duruma genellikle Axolotl bakımı şartları neden olur.

“Cüce” adı verilen Axolotl’lar ise bodur ve orantısız bir vücuda sahiptir. Genellikle kısa, yuvarlak gövdeleri ve kıvrımlı kuyruklarıyla yavru oldukları dönemde bile tanınabilirler. Bu şekil bozukluğu ise genetik bir faktördür.

Axolotl Akvaryumu Nasıl Olmalı?

Axolotl akvaryumu her boyut ve yaştaki Axolotl için minimum 110 litre olmalıdır. Elbette bu hacim tek bir Axolotl başınadır. Eğer birden fazla Axolotl bakacaksanız, canlı sayınıza göre x110 litre olarak hesaplamalısınız. Tavsiye edilen bu litre içerisine su hacmi ve kum yüksekliği dahildir. Eğer daha büyük hacimlerde akvaryum kullanabiliyorsanız, bu sevimli canlı için daha faydalı olacaktır. Axolotl için her zaman en iyisi en büyük hacimdir. İlk 6 ay içerisinde çok hızlı büyüyecektir. Bu nedenle bunu göz önünde bulundurarak, uygun akvaryum litresi kurulmalıdır.

Axolotl’ların ağır bir biyolojik yükü vardır. Çok fazla atık üretirler, bu da çok fazla nitrat üretimi demektir. Nitrat seviyesi sürekli olarak yükselir. Axolotl’lar yüksek nitrat seviyelerinde strese girer. Dolayısıyla nitrat seviyesi kontrol altında tutulmalıdır. İdeal su şartları için nitrat seviyesi 20 ppm’in altında tutulması gerekir. Su değerlerini çok iyi takip ederek, su değişimlerini de aksatmamak gerekir. Yüksek hacimlerdeki akvaryumlarda nitrat seviyesini 20 ppm’in altında tutmak kolay olacaktır.

Axolotl’lar zamanının neredeyse tamamını zeminde geçirir. Bu nedenle yüksekliği olan bir tank yerine, geniş ve uzun olan bir tank tercih edilmelidir. Axolotl akvaryumlarında yüksekliğin büyük bir önemi yoktur. Atlama eğilimi olan türlerden birisidir. Bu nedenle akvaryumda kapak kullanabilir veya bu seviyesini tamamen sıfırlamak yerine birkaç santimetre düşük su seviyesi tercih edilebilir. Eğer kapak kullanılacaksa, soğutma sistemleri kullanılması gerekeceği için buna uygun olarak bir kapak tasarlanmalıdır.

Zeminde kullanılacak kum türü dikkatli seçilmelidir. Axolotl’lar için en ideal kumlar 1mm ölçüsündeki kum türleridir. İnce kum kullanmak oldukça önemlidir. Axolotl’lar genellikle kumu yutar. 1mm ölçüsündeki kumları sorunsuz şekilde geri sindirerek, tekrar çıkartabilir.

Yavru Axolotl akvaryumlarında kum kullanılması önerilmez. Henüz yavru dönemlerinde olan Axolotl’lar için 1mm kumlar dahi oldukça tehlikelidir. Sindirim sistemleri en ince kumu dahi sindiremeyeceği için kum kullanılmaması gerekir. 15 santimetre boyutuna geldikten sonra isteğe bağlı olarak akvaryumuna kum ekleyebilirsiniz.

Axolotl akvaryumu için dekor olarak kullanılacak olan kayaların başı büyüklüğünde (mümkünse x2-x3 büyüklüğünde) olmalıdır. Çünkü bu kayaları dahi yutma eğilimi vardır. Akvaryumda kullanılacak kayalar dahi özenli ve dikkatli seçilmelidir. Kumsuz bir akvaryumda beslenmesinin herhangi bir olumsuz etkisi yoktur. Bu size aksine temizlik konusunda fayda sağlayacaktır.

Axolotl Akvaryumunda Doğal Ortam Nasıl Sağlanır?

Axolotl için doğal ortamını sağlamak oldukça basittir. Konforlu ve zengin bir alan sunmak oldukça önemlidir. Bol miktarda saklanma alanına ihtiyaç duyar. Öyle ki bazı Axolotl’lar hava taşlarından çıkan kabarcıklarla dahi etkileşime girebilir. Akvaryumun dekorasyonunu zaman zaman yeniden düzenlemek, ortamını zenginleştirmek için yeterlidir. Bu düzenleme onun için yeni bir keşiftir.

Axolotl Akvaryumu: Bitki

Axolotl akvaryumunda bitki bakılabilir. Ancak şunu unutmamak gerekir; Axolotl’ların göz kapağı yoktur. Bu da onları ışığa karşı duyarlı yapar. Bu nedenle düşük ışık gereksinimine ihtiyaç duyan bitkiler (lowtech bitkiler) kullanmak gerekir.

Anubias barteri, elodea, java fern, java moss, marimo yosun topları gibi akvaryum bitkileri kullanılabilir. Marimo yosun topu, tıpkı kayalarda olduğu gibi büyük olmalıdır. Aksi halde yutacaktır. Kafasından büyük, mümkünse x2-x3 büyüklüğünde bir yosun topu eklemelisiniz. Bu bitkiler hem ışık gereksinimi düşük hem de soğuk su şartlarında dahi hayatta kalabilecek bitkilerdir.

Bitkili axolotl akvaryumu için gübre kullanmaktan kaçınılmalıdır. Bahsettiğimiz bitkiler gübre ihtiyacı olan bitki türleri değildir. Bitkilerin yanı sıra, Axolotl yarı geçirgen bir deriye sahiptir. Bu kimyasal katkısı yarı geçirgen derili Axolotl için oldukça tehlikelidir.

Akvaryum bitkilerinin yanı sıra ev bitkileri de uygun şekilde akvaryuma eklenebilir. Ülkemizde salon sarmaşığı (Patos) olarak bilinen bitki eklenebilir. Ayrıca deve tabanı (Monstera) da eklenebilecek bitkiler arasındadır. Bu bitkilerle beraber güzel dekorlar oluşturabilir, Axolotl’un mutlu olabileceği alanlar oluşturabilirsiniz. Ayrıca bu bitkiler çok iyi birer nitrat emicidir. Nitrat seviyesini düşük seviyede tutmanıza yardımcı olur. Bitkili akvaryum hem Axolotl için keyifli hem de su şartlarını ve özellikle nitrat seviyesini dengede tutmak için yardımcı olacaktır.

Su Parametreleri ve Sıcaklık

Axolotl suyu çok hızlı kirleten bir türdür. Nitrat seviyesini 20 ppm’in altında tutmak için haftalık su değişimini ihmal etmemeniz gerekir. Axolotl tanklarında amonyak artışı (amonyak patlaması) oldukça yaygındır. Bu nedenle su parametrelerini takip etmek ve su değişimlerini aksatmamak gerekir. Su düzenleyici kullanarak yeni su ilavesi yapılabilir. Aloe vera Axolotl’lar için tahriş edici özelliğe sahiptir. Bunun için kullanacağınız su düzenleyicisinin aloe vera içermediğinden emin olmalısınız. Axolotl akvaryumlarında en sık kullanılan su düzenleyici Seach Prime’dır. Axolotl’lar için en güvenli su düzenleyicidir.

Axolotl akvaryumu için en uygun su parametreleri ise şunlardır:

0 ppm Amonyak, 0 ppm Nitrit ve 5-20 ppm Nitrat

Nitratın 20 ppm altında tutulması gerekse de tam döngünün olduğu, oturmuş bir akvaryum sisteminde nitrat hiçbir zaman 0 ppm’e düşmez. Canlı atıkları (dışkıları) sürekli olarak suya yayılır. Bunun ardından nitrata dönüşür. 0 ppm nitrat değeri ölçülüyorsa akvaryumda döngü yoktur.

Axolotl tankında su sıcaklığı oldukça kritiktir. Suyu her zaman serin tutmak gerekir. Axolotl 15-20 santigrat derece arasında rahat ve stressiz bir şekilde yaşar. 20 santigrat derecenin üstündeki sıcaklık değerlerinde hızlı stres olur ve hastalanma ihtimali artar. Öte yandan eğer 15 santigrat derecenin altında metabolizması yavaşlar ve bu da sağlığı için oldukça zararlıdır.

Sıcaklığı kontrol altında tutmak için soğutucu fanlar kullanılmalıdır. Bu fan sistemlerinde mutlaka termostat olmalı ve dengeli şekilde soğutma işlemi yapılmalıdır. Ani sıcaklık artışı gibi acil durumlarda dondurulmuş su şişeleri suyu soğutmak için geçici olarak kullanılabilir.

Axolotl: Beslenme

Axolotl beslenme için çoğunlukla canlı yem kullanılmalıdır. Un kurdu ve kan kurdu diyetinde en çok kullanılan canlı yemlerdir. Bu yemlerin normal şartlarda ara sıra verilerek, ödül yemi tarzında verilmesi gerekir. Canlı yemleri desteklemek için kiraz karides ve hayalet karides verilebilir. Bir karides akvaryumu kurularak, Axolotl’unuz için kendi canlı yem tedariğinizi yapabilirsiniz.

Ayrıca kültür ortamında yetiştirilmiş, herhangi bir hastalık barındırmadığından emin olduğunuz solucan türleriyle de besleyebilirsiniz. Diyetine ekleyebileceğiniz birçok kuru yem bulunuyor. Özel olarak üretilmiş pek fazla yem yok. Tropical Axolotl yemi ve farklı dip yemleri kullanabilirsiniz. Ayrıca pul yemleri de bir bardakta ıslatarak, ardından akvaryum içerisine dökebilirsiniz. Bu onların dibe çökmesine yardımcı olacaktır. Axolotl genellikle dipte durduğu için yemlerin mutlaka dibe çökmesi gerekir.

Axolotl: Davranış Türleri

Axolotl’lar genellikle gün boyunca dipte bekleyerek vaktini geçirir. Aktif olarak yüzerek avını aramak yerine aynı bölgede bekler ve avının geçmesini bekler. Axolotl’lar ara sıra zeminde yürür veya akvaryum içerisinde yüzer. Ayrıca bitki yapraklarının üzerine nadir olsa da çıkabilir.

Ateşlenmek

Axolotl’lar zaman zaman ateşlenebilir. Rengi, normalden daha açık bir hale gelebilir. Kan akışının hızlanması sebebiyle solungaçları kısa bir süre içerisinde kırmızı renge dönüşebilir. Bu dönemde daha aktif olurlar. Bu tamamen normaldir. Endişelenecek bir hastalık türü değildir.

Anormal Davranışlar

Bazı davranışlar hastalık veya stres göstergesi olabilir. Solungaçların öne kıvırması, düzensiz yüzme, kıvranma, iştahsızlık, sık sık yüzme, arka bacaklarıyla solungaçlarını kaşımak, kuyruk ucunu kıvırması gibi davranışlar varsa su değerleri mutlaka test edilmelidir.

Axolotl: Cinsiyet Ayrımı

Axolotl cinsiyet ayrımı tipik olarak 12-18 aylık olmadan net bir cinsiyet belirlemesi yapılamaz. Fakat her Axolotl farklı bir hızda gelişir. Bu nedenle cinsiyet belirlemek için net bir süre vermek doğru değildir. Bu nedenle bahsedilen cinsiyet ayrımı belirtilerini bilerek, Axolotl’ın cinsiyet ayrımını gözlemleyebilirsiniz.

Erkek Axolotl

Erkek Axolotl ortalama 12 aylık olduktan sonra belirlenebilir. Kloaka adı verilen açıklık gelişimine bağlı olarak 5 ay kadar daha erken veya 18 aylık süreçte belirlenebilir.

Erkeklerde kloak bölgesinde arka bacaklarının arasında çıkıntılı bir şişlik olarak görülür. Dişiye göre daha uzun kuyruklu, daha ince vücut şekline sahiptir. Erkek ve dişi ayrımında kloaka bakarak ayırt etmenin en temel yolu erkeklerde kloakların yanlarında çıkıntı oluşmasıdır.

Dişi Axolotl

Erkeklerde çok belirgin cinsiyet belirleme yöntemi varken, dişi Axolotl için cinsiyet belirlemek oldukça zordur. Dişiler genellikle vücut yapısı olarak daha dolgundur. Kuyrukları erkeklere göre daha kısadır.

Dişilerde 18 aylık olana kadar kesin bir cinsiyet belirleme yapılamaz. Tombul ve kısa kuyruklu bir Axolotl erkek de olabilir. Bu nedenle Axolotl cinsiyet belirleme için en az 18 aylık olmasını beklemek gerekir.

Axolotl: Tank Arkadaşları

Axolotl’un pek fazla tank arkadaşı yoktur. Akvaryum balıkları ile bakılması mümkün değildir. En güvenli tank arkadaşı karides türleridir. Axolotl’lar sosyal hayvanlar değildir. Tek olarak yaşamayı asla sorun etmezler. Hiçbir arkadaşlık veya yalnızlık duygusu olan bir canlı değildir.

Birden fazla Axolotl’a aynı akvaryumda bakmakta oldukça tehlikelidir. Bu canlılar kolaylıkla birbirlerini yiyecek sanabilirler. Bu da birbirlerinin uzuvlarını koparmalarına neden olabilir. Çiftleşip, kazara yumurta üretebilirler. Bu da küçük tanklarda birden fazla Axolotl olması sonucunda nitrat patlamasına neden olabilir.

Aynı Akvaryumda Birden Fazla Axolotl

Aynı akvaryumda birden fazla Axolotl olması oldukça tehlikelidir. Bu canlılar sıklıkla birbirlerini yiyecek sanarak, ısırırlar. Eğer bir arada barındırmak ve beslenmek gerekiyorsa çok dikkatli olunmalıdır. Özellikle beslenme saatlerinde dikkat edilmelidir. Besleme yaparken iki Axolotl’un birbirinden uzakta olduğu durumlar tercih edilerek, yem verilmelidir. Axolotl sahibini gördüğü anda her şeyi yiyecek sanacaktır. Bu da kolayca ısırılmalarına neden olur. Beslenme esnasında Axolotl’lar fark etmeden birbirini ısırabilir.

Beslenme saatlerinin dışında da birbirlerini ısırma ihtimalleri çok yüksektir. Bu nedenle sık beslenmeleri gerekir. Boyut farkı olarak birinin kafası, diğerinin ağzına sığacak boyuttaysa Axolotl’lar kolaylıkla birbirlerini yiyebilir. Bu nedenle birden fazla Axolotl bakarken, boyut farkına da dikkat edilmesi gerekir.

Axolotl: Üreme

Genç Axolotl’lar bir arada beslenirse üreme ihtimalleri çok artar. Yabancı kaynaklara göre belgelenmemiş genetik geçmişi nedeniyle akvaryum ortamında üretilmesi sakıncalıdır. Axolotl’larınız tesadüfen yumurta döktüyse zararlı olabilecek ve bilinmeyen genlerin yayılmasına neden olmamak için yumurtaların dondurularak itlaf edilmesi önerilmektedir.

Günümüzde Axolotl popülasyonu çeşitli genetik sorunlar ile karşı karşıyadır. Bu nedenle yalnızca genetik özellikleri ve soyu izlenen Axololt’ların üretilmesi gerekir. Ayrıca dişi Axolotl’lar 6 ayda 1 defa yumurtlamalıdır. Aşırı yumurtlama Axolotl’lar için stres yaratır ve hastalıklara karşı daha duyarlı hale gelmelerine neden olur.

Karides ve Axolotl

Bazı Axolotl sahipleri tanklarda oluşan bitki döküntülerini temizlemek için hayalet karides ve kiraz karides eklerler. Ancak bu karidesler büyük ihtimalle Axolotl’lar tarafından yenilecektir. Eğer akvaryuma karides eklemeyi planlıyorsanız bunu göz önünde bulundurmanız gerekir. Karides eklerken Axolotl’un karidesleri rahat yutması ve sindirmesi için en az 15 santimetre olması gerekir. Bu boyuta ulaşana kadar Axolotl’un yanına karides eklenmesi önerilmez. Ayrıca karidesler için bol saklanma alanları olursa, akvaryumda Axolotl ve karidesler güvenle yaşayabilir.

Axolotl bakımı yazımızın sonuna geldik. Daha önce yazdığımız Axolotl yazısında ülkemizdeki kaynaklardan yola çıkarak bir içerik yazmıştık. Bu yazımızda ise tamamen yabancı kaynaklardan çeviri yaparak içerik hazırladık. Dolasıyla ilk yazımız ile arasında bazı farklar olabilir. Ülkemizde yeterli kaynak olmayışı, bu canlı için yeterli veya yanlış bilgi paylaşımına yol açmış olabilir. Şuan için en doğru bilgiler, içeriğimizde yer alan bilgilerdir.